الف: نوجوانی که اعتماد به نفسش زیاد است :
۱- مستقل عمل می کند . در مسائلی چون استفاده از پول ،وقت ، حرفه ، لباس و مانند این ها ، خود دست به انتخاب می زند . او دوستان و سرگرمی هایش را شخصا پیدا می کند .
۲- مسئولیت پذیر است ، سریع و با اطمینان عمل می کند . گاهی مسئولیت کارهای عادی روزانه را به عهده می گیرد ، یا بی آن که از او خواسته شود به کمک دوستانش می شتابد .
۳-به پیشرفت هایش افتخار می کند ، هنگامی که از پیشرفت های او حرفی به میان می آید با مسرت تصدیق می کند و حتی به سبب آنها گاه گاهی از خویش تعریف می کند .
۴-دامنه های وسیعی از هیجان ها و احساسات را نشان می دهد . می تواند قهقهه بزند ، بخندد ، فریاد بکشد ، گریه کند و به گونه ای خود به خودی محبتش را بروز دهد ، به طور کلی ناخود آگاهانه هیجانات مختلفی را ابراز می کند .
۵-ناکامی را به خوبی نشان می دهد و تحمل می کند . هنگام روبرو شدن با ناکامی ها می تواند واکنش های مختلف نظیر شکیبایی ، خندیدن ، بلند حرف زدن و غیره از خودش نشان دهد و قادر است از آنچه موجب ناکامی اش شده است سخن بگوید .
۶-احساس می کند که می تواند دیگران را تحت تاثیر قرار دهد . از نفوذی که بر افراد خانواده ، دوستان و غیره دارد ، مطمئن است .
ب: نوجوانی که اعتماد به نفسش کم است
۱-احساس می کند که دیگران ارزشی برایش قایل نیستند ، در محبت و پشتیبانی والدین و دوستانش تردید دارد و یا احساس می کند که آنها اصلا به او علاقه ندارند و از او حمایت نمی کنند .
۲- احساس ناتوانی می کند . عدم اطمینان یا حتی احساس درماندگی بر بیشتر نگرش هایش سایه می افکند . با مسایل و مشکلات قدرتمندانه مقابله نمی کند .
۳-به آسانی تحت تاثیر دیگران قرار می گیرد . اندیشه ها و رفتارهایش غالبا متأثر از کسانی است که اوقاتش را با آنها می گذارند و اغلب تحت نفوذ آدم های قوی تر قرار می گیرد .
۴- دامنه های محدودی از عواطف و احساسات را نشان می دهد و به طور مکرر فقط رفتارهای خاصی چون بی قیدی ، خشونت ، هیستری و بدخلقی را بروز می دهد .
۵-از موقعیتهای اضطراب آور می گریزد . در برابر فشارهای روانی ، به ویژه ترس و خشم و شرایطی که موجب آشفتگی اش می شود کم تحمل است .
۶-بهانه جویی می کند و زود ناامید می شود . نمی تواند انتقاد و یا درخواست های غیره منتظره را بپذیرد و برای انجام ندادن آن درخواست ها ، عذر و بهانه می آورد .
رهنمود های کلی
به منظور بالا بردن اعتماد به نفس در کودکان و نوجوانان ،رهنمودهای زیر می تواند موثر باشد
۱-در برخورد با کودکان و نوجوانان ، ملایم و منطقی باشید .
۲-اجازه ی ابراز وجود را به کودکان خویش بدهید و به نظرات آنها احترام بگذارید .
۳-از مقایسه کردن کودکانتان با هم یا با دیگران جدا بپرهیزید .
۴-هیچگاه نظریات خویش را به کودکان تحمیل نکنید .
۵-همواره سعی کنید توانمندی های کودکان و نوجوانان را مد نظر قرار دهید ، نه ضعف ها و ناتوانی های آنها را .
۶-به کودکان خود در حد توانمندی هایشان مسئولیت دهید .
۷-تجارت موفقیت آمیز کودک و نوجوان را افزایش دهید تا از این طریق اعتماد به نفس بالایی در آنها شکل گیرد .
۸- به کودک خود در حد لزوم اجازه ی فعالیت و بازی دهید .
۹- مهارت های اجتماعی ، کودک و نوجوان کمرو و دارای اعتماد به نفس پایین را تقویت می کند.
۱۰-همیشه در برخورد با کودک حالت پذیرندگی داشته باشند نه طرد کنندگی .
۱۱-از بیش از حد وابسته کردن کودک به خودتان بپرهیزید .
۱۲-کودک یا نوجوان خود را با الگوهای رفتاری مطلوب آشنا کنید .
۱۳-نسبت به احساسات و عواطف کودکان یا نوجوانان خود بی تفاوت نباشید ، آنها را به گرمی بپذیرید و تا حد امکان یاری شان کنید .
۱۴-تحمل کودک یا نوجوان را برای مواجه شدن با ناکامی های احتمالی افزایش دهید .
۱۵- در محبت کردن به کودکان راه افراط و تفریط را در پیش نگیرید ، محبت متوسط توأم با صمیمیت ، اثر فراوان تری دارد .
۱۶- توقعات کودک را در حد معقول و درست برآورده کنید .
۱۷-هیچ گاه کودکان را با القاب نامناسب صدا نزنید و از مسخره کردن آنها جدا خودداری کنید .
۱۸-معلمان و مربیان باید در شرایط آموزشی ، برفعالیت دانش آموزان در یادگیری تأکید کنند نه بر نمره های آنان ، زیرا برفعالیت یادگیری به جای تأکید بردرستی و نادرستی پاسخ ، مشوق کوشش های دانش آموزان است .
۱۹- هم چنین رقابت میان دانش آموزان برای کسب نمره کاهش یابد .تحقیقات نشان داده است در موقعیت های آموزشی که میان دانش آموزان رقابت وجود دارد ، حتی دانش آموزانی که اعتماد به نفس بالایی دارند با شکست روبه رو می شوند و به دنبال آن انتقاد از خود در آنها افزایش می یابد.